Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanuna ve TFF Statüsüne göre kurulmuş TFF’ nin ilk derece hukuk kurullarından birisi olup 2019 yılı Haziran ayında TFF tarafından çıkarılan Uyuşmazlık Çözüm Kurulu talimatı ile bu kurulun çalışma esas ve usulleri belirlenmiştir.
Bu çalışmada kurulun karar alma süreci kısaca anlatılacak olup kurula başvuru sürecinden kurulun verdiği kararlara ve kararların yerine getirilme sürecine kadar geçen safha da uygulamadan örneklerle açıklanacaktır. Kanunda, Statüde ve talimatta yazılı olan bilgilerin uygulamada nasıl yerine getirildiği özellikle uygulayıcı meslektaşlarımız açısından önem arz etmektedir.
1) Uygulamada Kurula Başvuru ve Karar Süreci
1.a) Kurula Başvuru Süreci
Kurula başvuru bir dilekçe ile yapılır. Dilekçeler, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na sunulmak üzere Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Koordinatörlüğü’ne verilir.[1] Türkiye Futbol Federasyonunun Ankara, İstanbul ve İzmir’ de olmak üzere 3 merkezi bulunmaktadır. Dilekçelerin bu merkezlere teslim edilmesi halinde dilekçeler evrak kayıt numarası verilerek, esas numarası almak üzere Uyuşmazlık Çözüm Kurulu koordinatörlüğüne gönderilir. Devam eden süreçte Türkiye Futbol Federasyonuna ulaşılarak dosya esas numarası öğrenilebilmektedir. Davacı tarafça ayrıca öğrenilmediği takdirde davalı tarafın cevap dilekçesinin davacıya tebliğ edilmesi ile de dosya esas numarası öğrenilebilmektedir.
Türkiye Futbol Federasyonunun tarafların dosyalarını takip edebileceği UYAP benzeri bir sistemi bulunmadığı için yapılan tebligatlar dışında dosyayı bizzat TFF’ den takip etmek gerekmektedir. Bu durum da özellikle dosya tarafları açısından iş takibini zorlaştırmaktadır.
Ayrıca kurul tebligatlarını kural olarak fax usulü ile yapmaktadır.[2] Ancak taraflarca ayrıca talep edilmesi halinde tebligat mail yoluyla da yapılabilmektedir. Fax iletişim aracının kullanımının azalmış olması ve tebliğ için elverişli bir vasıta olmaması sebebiyle kurula sunulacak ilk dilekçe ile birlikte (dava veya cevap dilekçesi ekinde) ayrıca tebliğin mail adresine yapılması talebini içerir bir dilekçe sunulması kanaatimizce daha işlevsel olacaktır.
Kurula yapılacak başvuruda dilekçe ve eklerinde; Uyuşmazlık Çözüm Kurulu talimatı madde 6’ da sayılı olan zorunlu unsurların bulunması gerekir. Bu unsurlar büyük oranda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda yazılı dava dilekçesini unsurları ile benzerlik göstermekle birlikte tarafların TFF Lisans/ Kod numarasının, e posta adresinin, fax numarasının eklenmesi gibi farklı yönleri de bulunmaktadır. Ayrıca kurula başvurmadan önce TFF hesabına yatırılan başvuru ücreti ise dava değeri olan uyuşmazlıklarda % 3 oranında dava değeri olmayan uyuşmazlıklarda ise maktu olarak yatırılır ve dekont dilekçe ekine konulur.
Zorunlu unsurları ihtiva etmeyen dilekçeler, eksikliklerin giderilmesi amacıyla başvurucuya iade edilir. Zorunlu unsurlar 7 gün içinde tamamlanmaz ise başvuru yapılmamış sayılır.
Uyuşmazlıklarda genellikle eksik bir husus bulunması halinde eksikliğin taraflarca derhal giderildiği görülmektedir. Ancak kurul uyuşmazlık dosyalarını öncelikle görev, ehliyet, menfaat ve süreler bakımından inceleyeceği için Uyuşmazlık Çözüm Kurulunun görevinin kabul edildiğini gösterir belgenin dava dilekçesi ekinde sunulması büyük önem arz etmektedir. Bu belgenin özellikle futbolcular ile imzalanan TFF Tek Tip Sözleşmesi içerisinde veya ilave protokol ile kurulun yetkisinin kabul edilmesi suretiyle uyuşmazlıklardan önce akdedildiği görülmektedir. Yetkinin kabul edildiği geçerli bir sözleşmenin sunulması kurul tarafından yeterli sayılmaktadır. Dolayısıyla yetkinin TFF’ ye bildirilen tek tip sözleşmede veya taraflar arasında imza edilen ek sözleşme/ protokolde kabul edilmesi fark etmemektedir. Kurulun göreve ilişkin bahsi geçen konuda vermiş olduğu bazı kararlar şu şekildedir:
“VII-Olaylar:
Davacı vekili, davacının 2020/2021 futbol sezonuna ait 15.324,13-TL asgari ücret alacağı, 36.750-TL maç başı ücret alacağı olmak üzere toplam 52.074,13-TL ile yargılama giderlerinin davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davacı vekili tarafından, dava dilekçesi ekinde 17.09.2020 başlangıç ve 31.05.2021 bitiş tarihli “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi” başlıklı TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisinin kabul edildiğine dair bir sözleşme sunulmuştur.
Davalı kulüp tarafından cevap verilmemiştir.
VII-Değerlendirme:
Kurulumuzun dosya üzerinden yaptığı incelemede; görev, ehliyet, menfaat ve süreler bakımından mevzuata aykırı bir husus görülmemiştir.”[3]
“VIII-Değerlendirme:
Kurulumuzun dosya üzerinden yaptığı incelemede; ehliyet, menfaat ve süreler bakımından mevzuata aykırı bir husus görülmemekle birlikte davalının göreve ilişkin yaptığı itiraz ile ilgili olarak; taraflar arasında imzalanan 23.08.2019 tarihli “Sporcu Özel Sözleşmesi” ve 29.08.2019 tarihli “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi başlıklı sözleşme imzalandığı, sözleşmede “Taraflar, işbu Sözleşme’den doğan her türlü uyuşmazlığın çözümünde, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisini kabul etmişlerdir.” hükmünün yer aldığı, davalının cevap süresi dolduktan sonra beyan dilekçesi ile Kurulumuzun görevine itiraz ettiği görülmüştür.
Taraflar arasında imzalanan sözleşmelerin UÇK Talimatının Geçici 2. Maddesi uyanınca 02.03.2019 tarihinden sonra imzalanmış olması, her iki sözleşmede de tarafların açıkça UÇK’nın görevini kabul ettikleri ve davalı tarafın itirazının da cevap süresinden sonra sunulduğu dikkate alındığında davalının görev itirazının reddine karar verilmiştir.”[4]
Sonuç itibariyle; taraflar aralarında böyle bir anlaşma belgesinin bulunmadığı veya bu belgenin kurula sunulmadığı durumda başvuru görev yönüyle reddedilecektir.
1.b) Kurulun Karar Alma Süreci
Kurul, talimatta geçen usul kuralları ile yargılamaya ilişkin diğer mevzuatın talimata aykırı olmayan hükümlerine göre yargılamayı yapar. Yargılama faaliyeti sırasında 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, TFF Statüsü, TFF Talimat ve Düzenlemeleri ile FIFA ve UEFA kurallarını esas alarak Türk maddi hukukuna göre karar verir.
Karar toplantıda hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğu ile verilir. Oylar arasında eşitlik olması halinde ise başkanın oyuna öncelik verilir.
Karar uyuşmazlığın taraflarına tebliğ edilir. Ayrıca kesinleştiğinde infaza esas olması için TFF Genel Sekreterliğine bildirilir.
Uyuşmazlık Çözüm Kurulu kararlarına karşı 7 gün içerisinde tahkim yolu açıktır. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu tarafından verilen kararlar, Tahkim Kurulu’na itiraz edilmemesi ya da itiraz üzerine verilen Tahkim Kurulu kararı ile kesinleşir. 7405 sayılı kanun ile değişiklik yapılan 5894 sayılı kanunun 6. Maddesine göre ise Tahkim Kurulunun; futbol faaliyetlerinin yönetimi ve disiplinine ilişkin kararları kesindir. Bunun dışındaki kararlarına karşı tebliğden itibaren bir ay içinde 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 439 uncu maddesine göre iptal davası açılabilir. Dolayısıyla medyada yeni spor yasası olarak bilinen 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu ile yapılan değişikliğe göre TFF Tahkim Kurulunun bazı kararlarına karşı iptal davası açılabilecek olup bu durumda TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulundan çıkan ve TFF Tahkim denetiminden geçen kararlar da iptal davasına konu edilebilecektir. Kurul kararlarının kesinleşmesi ile birlikte icra/ infaz aşamasına geçilecektir.
2) Kurul Kararlarının İcrası ve İnfazı
Talimatın 12. Maddesi gereği kesinleşmiş olan kurul kararları derhal uygulanır. Yukarıda da açıklandığı üzere kurul tarafından karar verildiği anda henüz kesin olmayan kararlar infaz aşamasına esas olmak üzere doğrudan TFF Genel Sekreterliği’ne gönderilmektedir. Kurul kararı kesinleştiğinde ise kararın niteliğine göre ilgili birimlerce yerine getirilir.
Kurul kararlarını icra/ infaz yönünden Sportif Cezalara İlişkin Kararlar ve Sportif Cezalar Dışında Kalan Kararlar şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak süreci daha anlaşılır kılacaktır. Öncelikle hem sportif cezalara ilişkin kararlar hem de sportif cezalar dışında kalan kesinleşmiş kararlar TFF tarafından derhal uygulanır. Yani sportif Cezalara ilişkin kesinleşmiş kurul kararları ve bu kararlarının maddi yönleri TFF tarafından derhal uygulanır.
Kurul kararları taraflardan birisi için parasal bir edim yüklüyorsa bu kararlar da TFF tarafından derhal yerine getirilmesinin yanında uygulamada farklı tahsil metodları izlenmektedir. Aşağıda bu yollar uygulamadaki yöntemler ile izah edilecektir.
2.a.) Alacağın TFF Aracılığıyla Tahsili Yolu ve Transfer Yasağı
Kurul tarafından bir tarafın diğer tarafa bir ödeme yapması konusunda bir karar verildiği ve bu karar kesinleştiği takdirde TFF UÇK Koordinatörlüğü tarafından ödemenin sağlanması amacıyla Muhasebe birimine bildirilir. Özellikle ödeme yükümlüsü olan kişi kulüp ise TFF’ nin ilgili muhasebe birimi kulübün TFF nezdinde doğmuş ve doğacak alacaklarından tahsilini sağlamak için alacaklıları ödeme sırasına alır. Bu şekilde kulübün TFF nezdindeki alacakları doğrudan kulübün borcu için ilgili dosyanın tarafına ödenir.
Ayrıca kulüpler transfer ettikleri oyuncuların tescilini talep ederken; TFF’ye, kulüplere, futbolculara, teknik adamlara, sağlık personeline, lisanslı futbolcu temsilcilerine, lisanslı müsabaka organizatörlerine, kulüp çalışanlarına, TFF Yönetim Kurulu ile TFF Yargı Kurulları, mahkemeler, FIFA veya UEFA Yargı Kurulları ile CAS (Spor Tahkim Mahkemesi) tarafından hükmedilen kesinleşmiş kararlardan kaynaklanan vadesi geçmiş borçlarının ödendiğine veya alacaklılar tarafından transfere muvafakat edildiğine dair belgeyi ibraz etmek zorundadır. Aynı şekilde TFF’ye, kulüplere ve futbolcu temsilcilerine kesinleşmiş borcu olan futbolcular, teknik adamlar, lisanslı futbolcu temsilcileri, müsabaka organizatörleri ile sözleşmelerini TFF’ ye ibraz etmekle zorunlu olan diğer kişiler, vize işlemlerinin veya yeni sözleşme tescillerinin yapılabilmesi için az önce sayılan merciler tarafından hükmedilen kesinleşmiş kararlardan kaynaklanan ve vadesi geçmiş borçlarının ödendiğine veya alacaklılar tarafından vize ve tescile muvafakat edildiğine dair belge ibraz etmek zorundadır. [5]
Dolayısıyla bu hükme göre UÇK tarafından verilmiş ve kesinleşmiş bir kararın borçlusu borcunu ödemediği veya alacaklılardan muvafakat almadığı takdirde yaptığı transferleri tescil edemez, yani “transfer yasağı”na uğramış olur. Ancak bunun için bu ilgililerin kesinleşmiş karar doğrultusunda transfer yasağı talep etmeleri gerekmekte olup, yukarıdaki ilgililer bakımından TFF re’ sen işlem yapmamaktadır.
Transfer tescil yasağı taraflar için etkili bir yaptırım olduğu için uygulamada tarafların özellikle transfer tescil dönemlerinde alacaklılara ödeme yoluna gittikleri veya borç için ödeme tekliflerinde bulunarak transfer tescil yasağını kaldırdıkları görülmektedir. Bu sebeple alacağın TFF’ den tahsili yolu ve transfer yasağı talebi etkili bir yöntemdir. Ancak bununla birlikte tarafların alacaklarını cebri icra yoluyla tahsil etmesi de mümkündür.
2.b.) Alacağın Cebri İcra Yoluyla Tahsili ve Transfer Yasağının Kaldırılması
Tarafların UÇK tarafından elde ettikleri kararı cebri icra takibi ile tahsil yoluna gittikleri de bilinmektedir. Taraflar alacağını cebri icra yoluyla tahsil etmek istese de kurul kararları TFF tarafından derhal yerine getirileceği kuralı gereği borçlu tarafın alacaklarından ödeme suretiyle yine de TFF tarafından yerine getirilmeye devam edilir. TFF tarafından tahsil imkânı mümkünken alacaklıların ayrıca bir cebri icra yolunu tercih etmesinin ise birçok sebebi olabilir. Örneğin muhatabın taşınır veya taşınmaz malını haczetmek suretiyle tahsili hızlandırmak, borçlunun TFF dışındaki doğmuş ve doğacak hak ve alacaklarını haczetmek suretiyle tahsili kolaylaştırmak gibi amaçları olabilir.
Taraflar alacağını cebri icra kanalıyla tahsil etme yolunu seçmiş olabilir ancak tahsilin TFF dışında ayrıca cebri icra marifetiyle tahsili sağlanmak isteniyorsa bu durumda üst başlıkta anlatmış olduğumuz transfer yasağı uygulaması yapılamamaktadır. Şöyle ki; Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı m. 12/ 6 hükmü gereği transfer yasağına maruz kalan borçlular, alacaklılarının para alacaklarına ilişkin kesinleşmiş kararları, cebri icra organları nezdinde takip etme yoluna gittiklerini bu durumu teyit eden resmî belgeleri ile birlikte TFF’ye yazılı olarak bildirdikleri takdirde transfer yasağına neden olmaz. Yani talimat cebri icra ile takibi transfer yasağının önünde bir engel olarak öngörmüştür.
Tüm bu durumlara rağmen alacaklı alacağını cebri icra ile takip etme yolunu seçtiği takdirde alacaklıyı belli icra usulleri beklemektedir. Öncelikle kurul kararının cebri icraya konu edilebilmesi için kararın niteliğinden bahsetmek yerinde olacaktır.
UÇK kararlarının niteliği hakkında kanunlarda veya talimatta açık bir hüküm mevcut değildir. Ancak kurul kararları bazı uyuşmazlıklarla dava veya takip yolu olarak mahkemelerin önüne gelmiş ve mahkemelerce belgenin niteliği hakkında değerlendirme yapılmıştır. Bu değerlendirmelere göre kurul kararları 6100 sayılı HMK gereği ilam olarak kabul edilmemektedir.[6] Dolayısıyla bu kararlar için 2004 sayılı İİK’ nın ilamların icrasına ilişkin hükümleri uygulanmamaktadır. Bu sebeple uygulamada kurul kararlarının cebri icrası yapılırken Genel Haciz Yoluyla İlamsız Takip Yolu tercih edilmektedir. Bu takip yolu tercih edildiğinde ise borçlunun takibe itiraz imkânı bulunmaktadır. Borçlu takibe itiraz ettiğinde ise alacaklının bu itirazı ortadan kaldırmak için iki imkânı bulunmaktadır. Alacaklı ya genel mahkemelerde itirazın iptali davası açacak ya da icra hukuk mahkemesinde bir itirazın kaldırılması davası açacaktır. Yargıtay kararlarına göre TFF UÇK kararları İİK m.68 anlamında belge niteliğindedir.[7] Bu sebeple icra hukuk mahkemesinde açılacak itirazın kaldırılması davası uygulama açısından daha pratik ve hızlı bir yol olarak tercih edilmektedir.
Açılan icra takibinde kararın kesinleşmesi ile birlikte ise borçlunun icra edilebilir tüm malvarlığı değerleri, hak ve alacakları üzerinde icra takibi miktarıyla sınır olmak üzere haciz yapılabilecektir. Uygulamada özellikle kulüplerin borçlu olduğu durumlarda Spor Toto Teşkilat Başkanlığına kulübün hak ve alacaklarının icra dosyasına ödenmesi için talepte bulunulmaktadır. Bunun dışında kulüplerin bankalardaki mevcut bulunan değerleri üzerine de haciz işlemi yapıldığı bilinmektedir.
Cebri icra yoluyla alacağın tahsili yolu, tahsil yönteminin fazlalığı nedeniyle tahsili kolaylaştırmakla beraber muhatabın borçluluk durumuna göre tahsilin zorlaşması da mümkündür. Çoğu zaman transfer yasağı baskısı ilgililerin ödeme durumu için daha etkili bir yol olmaktadır. Bu sebeple kurul kararlarının maddi yönleri icra/ infaz edilirken durumun koşullarına göre en etkili yol tercih edilmelidir.
3) Sonuç Olarak
Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, federasyonun kuruluş kanunu ve statüsüne göre kurulmuş ilk derece hukuk kurullarından birisidir. Bu kurul yetkisinin kabul edilmesi halinde, kulüpler, futbolcular, teknik adamlar ve futbol menajerlerinin, aralarındaki futbolla ilgili her türlü sözleşmeden doğan ihtilafları inceler ve karara bağlar. Bununla birlikte sportif cezalarla, yetiştirme tazminatına ilişkin ihtilaflar hakkında münhasıran karar verilir. Kurul heyet halinde karar verir ve kararını verirken TFF mevzuatı ve Türk maddi hukukuna göre kararını verir. Verilen kararlar kesinleşmesi halinde TFF tarafından derhal uygulanır. Kurul kararlarının bir parasal edim içermesi halinde ise ayrıca cebri icra takibine de konu edilebilir.
Av. Hüseyin Görkem DEMİRCİ
[1] 2019 tarihli Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Talimatı m.6
[2] 2019 tarihli Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Talimatı m.14
[3] TFF UÇK 2021/255E., 2021/269K.
[4] TFF UÇK 2020/364E., 2021/20K.
[5] Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı m. 12
[6] Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2004/13-722E. 2004/707K. T.15.12.2002
[7] Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2011/10713E. 2011/15162K. 11.07.2011